DEMİR EKSİKLİĞİ

DEMİR EKSİKLİĞİ

Demir eksikliği ve buna bağlı anemi, yani kansızlık problemleri ülkemizde ve tüm dünyada en sık görülen hastalıklardan bir tanesidir. Basit kan testleri ile kolay bir şekilde tanısı koyulabilen demir eksikliği, günümüzde kolay ve etkin bir şekilde tedavi edilebilmektedir.

Demir eksikliği en sık olarak genç kadınlarda görülür. Bunun en önemli sebebi adetler nedeni ile olan demir kayıplarıdır. Bunun dışında özellikle mide ve barsak kanserleri, ülserler, iltihaplı barsak hastalıkları gibi gastrointestinal sistem hastalıkları da diğer bir önemli mekanizmayı oluşturur. Ülkemizde gebelerin neredeyse tamamında demir tedavisi verilmektedir. Kan sulandırıcı kullanan hastaların birçoğu da demir eksikliği ile karşı karşıya kalmaktadır. Sanılanın aksine çok sıkı vejetaryenler dışında, diyetle demir içeren gıdaların az tüketilmesi sonucu gelişen demir eksikliği ülkemizde çok nadir görülür.

En çok demir içeren gıdalar dalak, karaciğer, kırmızı et, yumurta gibi hayvansal gıdalardır. Balık ve tavuk etinde de özellikle koyu renkli bölgelerinde demir bulunmaktadır. Bunun yanında yeşil yapraklı sebzeler, nohut, mercimek, kuru fasülye, pekmez gibi gıdalarda da demir bulunur. Fakat bitkisel kaynaklı demirin kana geçiş oranı hayvansal demire göre çok düşüktür. Ispanakta demir vardır ama sebzelerden brokoli ıspanaktan daha çok demir içerir. Pekmez ülkemizde bir demir deprosu olarak görülür. Fakat pekmezin fazla tüketilmesi şeker ve potasyum içeriğinin fazla olması nedeni ile başka sorunlara yol açabilmektedir. Pekmez çeşitlerinden demir içeriği en fazla olan keçiboynuzu pekmezidir. Fakat pekmezde de bitkisel demir bulunmaktadır. Yani hayvansal gıdalara göre etkisi çok düşüktür.

Demir eksikliği anemisi tanısı almış kişilerde hastanın yaşına, cinsiyetine, semptomlarına göre özellikle endoskopik incelemeler gibi ileri tetkikler de gerekebilmektedir. Yapılacak doğru incelemeler, özellikle mide-barsak sistemi kanserlerinin çok erken tanı almasına yardımcı olacaktır. İleri incelemeye gerek görülmeyen hastalarda ağızdan veya damardan tedaviler ile demir eksikliği etkin bir şekilde tedavi edilebilmektedir. Reçetesiz satılan demir ürünlerinin de doktor kontrolü olmadan kullanılması sakıncalı olacaktır.

Demir eksikliğine bağlı kansızlık gelişen bir kişide halsizlik, solukluk, çabuk yorulma, çok uyuma isteği,  baş dönmesi, çarpıntı, nefes darlığı, saç dökülmesi, tırnak problemleri, ağız yaraları gibi problemlerin birçoğu kansızlığın dercesine göre görülebilmektedir. Bu semptomlarla başvuran hastalarda doğru testler ile hastalığın tanısı koyulmalı ve kansızlık yapan diğer nedenlerden (özellikle Akdeniz anemisi taşıyıcılığından) ayırt edilmesi gerekmektedir.